انواع بتن بر اساس مواد تشکیل دهنده، طرح اختلاط، روش ساخت، نوع کاربرد و شکل واکنش هیدراتاسیون تولید می شود. در پروژه های عمرانی از انواع مختلف بتن با توجه به خصوصیات و کاربرد های مختلف استفاده می شود، متداول ترین آن ها در ادامه اشاره خواهد شد:
بتنی که با مخلوط کردن مواد اولیه سیمان، آب و سنگدانه بدست می‌آید، بتن با مقاومت عادی را به ما ارائه می‌دهد. مقاومت این نوع بتن از 10 تا 40 مگاپاسکال متغیر خواهد بود. بتن با مقاومت عادی، دارای زمانِ گیرش اولیه 30 تا 90 دقیقه است که به خصوصیات سیمان و شرایط آب و هوایی محل ساخت بستگی دارد.
بتن ساده هیچ نوع آرماتوری نخواهد داشت. مواد اصلی سازنده سیمان، سنگدانه ها و آب هستند. بیشترین استفاده از طرح اختلاط، نسبت 1:2:4 است که طراحی معمولی مخلوط بتنی است. تراکم بتن ساده بین 2200 تا 2500 کیلوگرم در متر مکعب متغیر می باشد. مقاومت فشاری 200 تا 500 کیلوگرم بر سانتی متر مربع است. این نوع بتن‌ها عمدتاً در ساخت روسازی ها و ساختمان ها به خصوص در مناطقی که تقاضای کمتری از مقاومت کششی زیاد دارند، استفاده می شوند. دوام ارائه شده توسط این نوع بتن تا حد زیادی رضایت بخش است.
بتن مسلح یکی از انواع بتن است که از آرماتور برای تحمل مقاومت در برابر کشش استفاده می کند. بتن ساده از نظر کشش ضعیف و از نظر فشاری خوب است. از این رو قرار دادن آرماتور مسئولیت تحمل تنش های کششی را بر عهده خواهد داشت. بتن آرمه با عملکرد ترکیبی بتن ساده و تقویت کننده فولادی کار می‌کند. آرماتورهای فولادی مورد استفاده در بتن، می توانند به صورت میلگرد یا به صورت مش باشند. نوع میلگرد نیز معمولاً ساده و آج دار است.
بیشتر پروژه های بزرگ از واحد های بتن پیش تنیده استفاده می‌کنند. این یک روش خاص است که در آن میله های استفاده شده در بتن، قبل از اعمال بار واقعی تحت فشار قرار می گیرند. در طول مخلوط کردن و قرار دادن بتن، این میله های کششی محک در محل قرار گرفته و از هر انتهای واحد سازه نگه داشته می شوند. هنگامی که بتن سخت شد، میلگردها تحت فشار قرار می‌گیرند. پدیده پیش تنیدگی باعث می شود که قسمت تحتانی عضو بتن در برابر کشش محکم تر شود. روند پیش تنیدگی به تجهیزات سنگین و مهارت کار (جک و تجهیزات برای کشش) نیاز دارد. از این رو واحد های پیش تنیدگی در محل ساخته و مونتاژ می شوند. این نوع بتن در کاربرد پل ها، سازه های سنگین و سقف با دهانه های طولانی تری استفاده خواهند شد.
عناصر ساختاری مختلفی را می توان طبق مشخصات در کارخانه ساخت و در زمان مونتاژ به سایت حمل کرد. چنین واحد های بتنی به عنوان بتن پیش ساخته نامیده می شوند. نمونه های واحدهای بتنی پیش ساخته، بلوک های بتنی، واحدهای راه پله، دیوارها و تیرهای پیش ساخته، سقف های بتنی و بسیاری از عناصر دیگر هستند. این واحد ها از مزیت دستیابی به ساخت سریع برخوردار هستند زیرا فقط نیاز به مونتاژ دارند. همانطور که ساخت در محل انجام می‌شود، کیفیت مناسب نیز حاصل خواهد شد.
بتنی که چگالی کمتری از 1920 کیلوگرم در متر مکعب داشته باشد، در گروه بتن سبک قرار می گیرد. سنگدانه ها عنصر مهمی هستند که به تراکم بتن کمک می کنند و بخش عظیمی از وزن بتن را تشکیل می دهند. پرلیت و اسکوریا نمونه هایی از سنگدانه های سبک وزن هستند که برای تهیه بتن سبک استفاده می شوند. بتن سبک برای حفاظت از سازه های فولادی و همچنین برای ساخت عرشه های پل با دهانه بلند نیز به کار گرفته می شود. این نوع از انواع بتن همچنین برای ساخت بلوک های ساختمانی نیز استفاده می شود.
بتن هایی که دارای چگالی بین 3000 تا 4000 کیلوگرم در متر مکعب هستند را می‌توان بتن با چگالی بالا نامید. در اینجا از سنگدانه های سنگین وزن استفاده می‌شود. سنگدانه سنگین به سازه کمک می کند تا در برابر هر نوع تابش هسته ای از خود مقاومت نشان دهد .سنگ های خُرد شده به عنوان سنگدانه های درشت استفاده خواهند شد. سنگدانه هایی که معمولاً سنگین وزن هستند، باریت نام دارند. این نوع سنگدانه ها معمولاً در ساخت نیروگاه های اتمی و پروژه های مشابه مورد استفاده قرار می گیرند.
برخی از انواع بتن مانند بتن هوادهی شده میلیاردها سلول هوای میکروسکوپی را در هر فوت مکعب نگه می‌دارند. این جیب های ریز هوا فشار داخلی وارده بر بتن را برطرف می‌کنند. آنها محفظه‌های کوچکی را فراهم می‌کنند که در هنگام یخ زدن آب می‌تواند در آن منبسط شود. هوا با افزودن عوامل مختلف کف کننده مانند الکل‌ها، رزین‌ها یا اسیدهای چرب در طی فرآیند مخلوط شدن در بتن ایجاد می‌شوند. این کار باید تحت نظارت دقیق مهندسی انجام شود زیرا بتن در محل کار مخلوط شده و ریخته می‌شود. این هوا حدود ۳ تا ۶ درصد از حجم بتن را کاهش می‌دهد. از بتن های هوادهی شده در ساخت دیوار، سقف و کف استفاده می شود. مقاومت بالا در برابر حریق از جمله ویژگی های برتر این نوع بتن است.
این بتن در یک موقعیت مکانی متفاوت از محل پروژه ساختمانی، تهیه می‌شود و با کامیون‌هایی مخصوص به محل اجرا حمل می‌شوند. این کارخانه‌ها در فاصله مشخصی از محل ساخت و ساز واقع خواهند شد. بتن آماده طرح اختلاط بسیار دقیقی دارد و می‌توان هر نوع بتنی را بر اساس مشخصات با حداکثر کیفیت تولید کرد. سرعت بالای بتن ریزی و حفظ کیفیت بتن در بالاترین سطح، از مزایای بتن آماده است.
از دیگر انواع بتن می توان به بتن پلیمری اشاره کرد. در بتن پلیمری سنگدانه ها به جای سیمان با پلیمر گره می خورند. تولید بتن پلیمری به کاهش حجم حفره ها در سنگدانه کمک خواهد کرد. بدین ترتیب مقدار پلیمری که برای اتصال مصالح استفاده شده لازم است، کاهش می یابد. از این رو سنگدانه ها بر اساس آن درجه بندی و مخلوط می شوند تا حداقل حفره ها و در نتیجه حداکثر چگالی را حاصل کنند.
این نوع بتن دارای دسته های مختلفی است :
بتن هایی که دارای مقاومتی بیشتر از 40 مگاپاسکال هستند، می توانند به عنوان بتن با مقاومت بالا نامیده شوند. این مقاومت افزایش یافته با کاهش نسبت آب و سیمان حتی کمتر از 0.35 حاصل می شود. یکی از ویژگی‌های بسیار خوب بتن با مقاومت بالا این است که آب انداختگی‌اش بسیار بسیار کم است و حتی در بسیاری موارد می‌توان گفت که بتن با مقاومت بالا آب انداختگی ندارد. به دلیل مقاومت و سختی بالا، بتن با مقاومت بالا، نفوذپذیری کمتری نسبت به بتن معمولی دارد. همین موضوع باعث می‌شود تا دی‌اکسید کربنِ کمتری وارد بتن شود و پدیده‌ی کربناتاسیون نیز در این نوع بتن به ندرت رخ بدهد. ویژگی نفوذپذیری بسیار پایین در بتن با مقاومت بالا، باعث جلوگیری و پیش‌گیری از بسیاری از انواع آسیب دیدگی‌ها در بتن می‌شود. در بتن با مقاومت بالا، سطح بتن صاف و صیقلی است و کمتر زبری در آن دیده می‌شود.
این بتن ها با استاندارد خاصی مطابقت دارند اما در هیچ موردی به مقاومت محدود نخواهند شد. لازم به ذکر است که تمام بتن ها با مقاومت بالا می‌توانند از نوع با کارایی بالا باشند؛ اما همه بتن های با کارایی بالا، بتن هایی با مقاومت بالا نیستند! استاندارد هایی که با بتن با کارایی بالا مطابقت دارند در زیر لیست شده‌اند :
مخلوط بتن خود متراکم وقتی در محل ریخته می شود، با توجه به وزن خود جمع و جور شده و به عنوان بتن خود متراکم در نظر گرفته می‌شود. این نوع از بتن از قابلیت کارپذیری بالاتری برخوردار است و به دلیل کارایی بیشتر، بتن روان نیز نامیده می‌شود. مناطقی که در آن آرماتور با سایز بالا وجود دارد، بتن خود متراکم بهترین عملکرد را دارد.
بتن شاتکریت یا پاششی، عملیات پاشش بتن یا ملات بر روی سطح حفاری شده توسط جریان هوای فشرده می باشد. این ملات شامل سیمان، ماسه و شن است و به دلیل بالا بودن سرعت پاشش آن بر روی سطح به صورت دینامیکی فشرده می شود.امروزه استفاده از شاتکریت در سراسر دنیا رایج بوده و از این تکنولوژی در لاینینگ کانال ها، مخازن و سدها، تونل سازی، معدن های زیر زمینی، ایستگاه های چاه و حفره های زیر زمینی سنگ شکن ها و استخرهای شنا استفاده می شود.
بتن متخلخل یا اسفنجی به گونه ای طراحی شده است که بتواند آب را از خود عبور دهد. در این نوع بتن‌ها هنگام طراحی 15 تا 20 درصد از حجم بتن را خالی نگه می دارند. بتن متخلخل با فرآیند اختلاط منحصر به فرد، عملکرد، روش‌های کاربردی و سایر موارد تولید می‌شود. این بتن در ساخت پیاده روهایی که مشکل آب گرفتگی دارند، استفاده می شود. آب از این سنگ فرش های بتنی عبور می کند و به آب های زیرزمینی می رسد؛ از این رو بیشتر مشکلات زهکشی حل خواهد شد.
بتن با مقدار آب بیش از حد مورد نیاز در قالب ریخته می شود. آب اضافی سپس با کمک پمپ مک به بیرون منتقل می شود. این بتن ها در مدت 10 روز، مقاومت فشاری 28 روزه خود را به دست می آورند و مقاومت نهایی این بتن در مقایسه با انواع بتن معمولی 25 درصد بیشتر است.
یکی از اصلی ترین ویژگی های بتن مورد استفاده در ساخت و سازهای بزرگ به خصوص برای سازه های بلند، انتقال بتن به ارتفاعات است. از این رو یکی از ویژگی های خاص بتن برای پمپاژ آسان، استفاده از بتن قابل پمپ است. بتنی که برای پمپاژ استفاده شود، باید کارآیی کافی داشته باشد تا به راحتی از طریق لوله به محل پروژه منتقل شود. لوله مورد استفاده سفت و محکم یا یک شلنگ انعطاف پذیری خواهد بود که بتن را به منطقه مورد نظر تخلیه می‌کند. بتن مورد استفاده باید ذاتاً سیال و دارای مواد ریز کافی و همچنین آب برای پر کردن حفره ها باشد. هرچه ماده ظریف تری در آن استفاده شود، کنترل بیشتری روی مخلوط حاصل خواهد شد. درجه بندی سنگدانه درشت استفاده شده، باید ماهیت پیوسته ای داشته باشد.
بتن استامپی، یک بتن معماری است که در آن می‌توان الگو های واقع گرایانه مشابه سنگ های طبیعی، گرانیت ها و کاشی ها را به دست آورد. مواد استامپی وقتی در بتن استفاده می شوند که بتن در شرایط خمیری قرار گرفته باشند. لکه های مختلف رنگ آمیزی و کار با بافت باعث می شود که سرانجام بتن ظاهری کاملاً مشابه سنگ های طبیعی گران داشته باشید. همچنین از لحاظ اقتصادی می توان یک جلوه زیبایی شناسی به دست آورد. بتن استامپی در ساخت بزرگراه ها و کفپوش پیاده روها استفاده می‌شود.
از دیگر انواع بتن می توان به بتن سنگ آهکی اشاره کرد. سنگ آهکی نوعی بتن است که سیمان در آن با آهک جایگزین می شود. کاربرد اصلی این محصول در کف، گنبد و همچنین طاق است. آهک برخلاف سیمان فواید زیادی برای محیط زیست و سلامتی دارد. این بتن محصول تجدید پذیری است و همچنین به راحتی تمیز می‌شود.
بتن آسفالتی مخلوطی از سنگدانه ها و آسفالت ها است که معمولاً برای سطح جاده ها، پارکینگ ها، فرودگاه ها و همچنین هسته سد های خاکریز استفاده می شود. بتن آسفالتی به عنوان آسفالت، روكش سیاه یا روسازی و آسفالت نورد یا قیر استفاده می‌شود.
بتن غلتکی (Roller Compacted Concrete) به بتنی گفته می شود که در حالت تازه امکان عبور غلتک را از روی سطح آن فراهم می سازد و در نهایت تبدیل به بتنی خودمتراکم شده که توسط غلتک اجرا می گردد. بتن متراکم شده با غلتک با ارتعاش و لرزش ایجاد شده توسط ماشین آلات غلتکی سنگین مستحکم شده و اسلامپ ساخت آن صفر می باشد. در پروژه های عمرانی به طور کلی دو نوع از بتن های غلتکی ساخته می شود. بسته به حساسیت کاربری، این بتن در عیارهای سیمان پایین و بالا طراحی می گردد که نوع با عیار بالای آن برای پروژه های حساس تر نظیر روسازی بزرگراه هایی که مقاومت های بالای مکانیکی و سایشی مورد نیاز است، در نظر گرفته می شود.
خصوصیات بتن غلتکی مشابه به بتن های روتین و معمولی می باشد با این تفاوت که می توان بتن غلتکی را ساخت که پس از سخت شدن خارج از محدوده تعریف شده برای بتن معمولی باشد.
همانطور که از نام آن پیداست، این بتن ها با گذشت چند ساعت از ساخت خود به مقاومت نهایی خود می رسند. از این رو برداشت قالب آسان شده و ساخت ساختمان به سرعت پیش می رود. این بتن در تعمیرات جاده ای کاربرد گسترده ای دارد زیرا بعد از چند ساعت می تواند دوباره مورد استفاده قرار گیرد.
از شیشه های بازیافت شده می توان به عنوان سنگدانه در بتن استفاده کرد. این بتن، جذابیت و زیبایی ظاهری بتن را افزایش می دهد. بتن شیشه ای همچنین مقاومت بالا و عایق حرارتی بهتری را نیز فراهم می کند.
بتن دکوراتیو که به آن استامپی یا بتن منقش نیز گفته می شود (Decorative Concrete) نوعی بتن در معرض دید می باشد که دارای مولفه های زیباشناسی است. با اضافه کردن رنگ و بافت به بتن، از آن در کاربری های مربوط به معماری استفاده می کنند. این بتن به عنوان کفپوش صلب و مقاوم با ظاهری شکیل و متنوع قابل اجرا خواهد بود. بتن منقش کف پوش های بتنی هستند که در آنها بتن ، پس از تخلیه و تسطیح، توسط قالب هایی که به استامپ یا مهر معروف است طرح دار می شود.
و ظاهری همچون سنگ فرش و یا طرح های مختلف دیگر را پیدا خواهد کرد.کاربرد بتن منقش به طور عمده در فضاسازی های خارجی می باشد. و به دلیل ویژگی ها و مشخصات ظاهری کمتر در فضاهای مسقف مورد استفاده قرار می گیرد.
بتن هوشمند در واقع نشانگر توسعه و ساخت بتن‌هایی است که علاوه بر عملکرد و مقاومت بالا از مزایای چند کاربردی و هوشمند بودن نیز برخوردار باشند. بتن هوشمند نسل جدیدی از مواد بتنی است که از قابلیت تطبیق پذیری با محرک‌های بیرونی مانند بار و شرایط محیطی برخوردار است. بتن هوشمند اصطلاح جامعی است که بر اساس مواد و مصالحی که در ساخت آنها به کار برده می‌شود و همچنین بر اساس این که در فرآوری آنها از چه فناوری استفاده می‌شود به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شود که از مهم‌ترین آنها می‌توان به چند نوع زیر اشاره کرد:
بازدیدها: 61
شرکت زیست یار وارنا (سهامی خاص) در سال 1393 تاسیس و فعالیت خود را در زمینه تولید، تحقیق و توسعه افزودنی های نوین بتن در صنعت عمران آغاز نموده است.
